Hoera! Meer eerstejaars! Maar wat betekent dat voor volgend jaar?

De cijfers: toename van het aantal eerstejaars

De toename van het aantal eerstejaars hebben vrijwel alle hogescholen en universiteiten wel gemerkt. Over het geheel zijn er zeer positieve (voorlopige) instroomcijfers bij hogescholen en universiteiten met betrekking tot de instroom van Nederlandse studenten.

Aanmeldingen hbo

In 2020 zien we 113.657 voorlopige aanmeldingen van eerstejaars voor een associate degree of een hbo-bachelor (peildatum: 5 oktober). In 2019 waren dit er 102.383: een stijging van 11%. Bij hbo-bachelors zijn er ruim 9.000 eerstejaars meer dan in 2019 en bij associate degrees ruim 1.300. [1]

Aanmeldingen wo

In week 32 (augustus) hadden 93.303 studenten zich (voor het eerst) ingeschreven voor een bacheloropleiding aan een universiteit. Dat is 7,3% meer dan voor het collegejaar 2019-2020. [2] Een verschil van ruim 7.000 eerstejaars.

Over het geheel laten de cijfers dus een flinke plus zien in het aantal studenten dat dit jaar start met studeren. Hoe kan dat?

Waarom zijn er meer aanmeldingen?

• Er starten mogelijk meer eerstejaars die anders een tussenjaar zouden doen
• Er zijn jongeren die een tweede tussenjaar zouden doen, maar dit niet doen.
• En er zijn simpelweg meer scholieren geslaagd voor hun eindexamens.

Tussenjaar valt weg

Zo’n 10% van de scholieren kiest er normaal gesproken voor om na het eindexamen een tussenjaar te doen. Soms weten ze nog niet wat ze willen studeren, maar vaak ook willen ze eerst wat zien van de wereld of sparen voor hun studie door een jaartje te gaan werken.

Maar in 2020 is het tussenjaar een stuk minder populair: er zijn minder banen en je kunt niet naar het buitenland vanwege negatieve reisadviezen. Dan is de keuze eenvoudig: ze gaan studeren. Op 90.000 eindexamenkandidaten (havo/vwo), kiezen zo’n 9.000 scholieren normaal gesproken voor een tussenjaar. En dit jaar ligt dat percentage een stuk lager. En aanzienlijk deel van deze scholieren kiest ervoor om te gaan studeren én dat draagt dus bij aan de toename in instroom.

Meer eindexamenkandidaten zijn geslaagd

Door de coronacrisis werden de centrale eindexamens afgelast. Het eindexamenresultaat werd voor scholieren gebaseerd op de resultaten van de schoolexamens. Kijkend naar de afgelopen jaren, dan zien we dat normaal zo’n 88% van de havisten slaagt. Bij vwo’ers ligt dat rond de 91%.

In 2020 zien we echter een opvallend verschil ten opzichte van 2019: 97,5% van de havisten is dit jaar geslaagd (+9,2 procentpunt) en 98,9% van de vwo’ers (+ 8,2 procentpunt). Relatief gezien kunnen we stellen dat 10% meer havisten en 9% meer vwo’ers geslaagd zijn.[3]

Figuur 1 Slagingspercentages havisten en vwo'ers in 2013 tot 2020. Bron: DUO.

Dit jaar zijn er dus meer scholieren geslaagd en alvast gestart met studeren. In absolute aantallen zijn ruim 5.000 havisten en bijna 3.500 vwo’ers meer geslaagd dan normaal. En de meesten gaan nu studeren in plaats van volgend jaar.

Figuur 2 (verwachte) aantallen geslaagde en gezakte eindexamenkandidaten 2020.

Leuk natuurlijk dat deze scholieren geslaagd zijn. Maar wat gaan ze doen? De opties na het eindexamen zijn gelimiteerd: geen baantje en geen buitenland. Dus kiezen veel jongeren ervoor om direct te gaan studeren en ook daarom zien we dus die flinke plus in de instroomcijfers.

Wat betekent de extra instroom nu voor de instroom van volgend collegejaar?

De poule met eindexamenkandidaten waaruit hogescholen en universiteiten voor het komende collegejaar (2021-2022) kunnen vissen, is kleiner. Zo’n 8.500 scholieren zijn namelijk al geslaagd en doen komend jaar dus geen eindexamen meer. Ook zijn er minder scholieren een tussenjaar gaan doen, die anders komend collegejaar zouden instromen.

De poule is dus al kleiner, maar stel dat we het coronavirus onder controle krijgen? Dan kiest van die kleinere poule ook nog zo’n 10% voor een tussenjaar: reizen en werken kan dan weer en studeren komt voor deze 10% later wel. Dit, in combinatie met een slagingspercentage dat zich normaliseert (centrale eindexamens zullen niet nog eens worden afgelast) levert toch een flink kleinere poule van potentiële studenten op. 

Is een kleinere visvijver dan een probleem?

Tja, dat is maar net hoe je er tegenaan kijkt. Gemiddeld zou je over twee à drie jaar heen op hetzelfde studentenaantal uit kunnen komen. De doelstelling voor het komende jaar – als deze niet wordt bijgesteld – is wel een uitdaging: er zijn komend jaar nu eenmaal minder eindexamenkandidaten en minder jongeren die een tussenjaar doen én dus minder mensen die gaan starten met een opleiding.

Wat kun je in ieder geval wel doen aan de instroom?

• Zichtbaar zijn én blijven!
• Wervingsgebied iets uitbreiden: dan wordt je poule ook groter. Vraag is hoeveel eruit converteert, maar niet geschoten is natuurlijk altijd mis.
• Extra events organiseren waar scholieren zich kunnen oriënteren, maar ook kunnen verdiepen in opleidingen
• Een tussenjaar is niet de enige mogelijkheid om naar het buitenland te gaan, ook tijdens een opleiding heb je vaak de mogelijkheid om dit te doen. Zet deze mogelijkheid dus extra in de spotlight.
• Vergeet ouders niet: normaal zou je ze uitnodigen tijdens een open dag om een kijkje te nemen met hun kind. Maar dat gaat nu niet zo makkelijk. Toch hebben zij nog steeds een informatiebehoefte. Probeer die te vervullen met speciale webinars waar ouders al hun vragen kunnen stellen (en waar scholieren dan lekker niet bij zijn, zodat ouders ongegeneerd alles kunnen vragen).

Wil je weten wat je zeker wel (en niet) moet doen?

• Lees onze blog over waar je aan moet denken bij je zichtbaarheid
• Waar let je op bij het organiseren van (online) open dagen?

[1] Vereniging Hogescholen - Vooraanmeldingen

[2] VSNU - Aanmeldcijfers

[3] DUO - geslaagde eindexamenkandidaten 2020